Wat is virtual reality?

Er zijn meerdere mensen verantwoordelijk voor de ontdekking van de virtual reality-technologie, waaronder de bedenker van de term: Jaron Lanier, maar de Amerikaan Morton Heilig (1926 – 1997) wordt gezien als de vader van VR. Hij is de bedenker van Sensorama, een machine die een 3D-ervaring inclusief geluid en effecten als wind kan produceren. Heilig noemt het zelf “Experience Theater”. Uiteindelijk is de Sensorama niet verder ontwikkeld, omdat het te veel tijd en geld kost om het apparaat te produceren.

Voor de wijze van kijken is lang gezocht naar een gebruiksvriendelijke oplossing. De voorloper van de Google Cardboard, de kartonnen virtual reality bril, is de stereoscoop van Charles Wheatstone (1802 – 1875). Hij bedacht dat het brein een driedimensionale afbeelding kon maken als er twee dezelfde afbeeldingen naast elkaar gezet worden.

Er wordt al vroeg getest met simulatoren, ook een variant van een 360-gradenervaring. Edward Link bedacht de eerste vliegsimulator voor gevechtsvliegtuigen in 1929. De zogenaamde  ‘Link Trainer’ wordt gemaakt om piloten veilig en makkelijk leren hoe ze met het vliegtuig om moeten gaan. De simulator is tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt om meer dan vijfhonderdduizend piloten te trainen.

Jaren later, in 1992, kondigt gamebedrijf Sega aan een nieuwe manier van gamen gevonden te hebben: een virtual reality-ervaring, inclusief bril. Het maken van deze set blijkt erg lastig en Sega is nooit verder gekomen dan een prototype. Zo zou de gebruiker misselijk worden en hoofdpijn krijgen van de bril.

In de afgelopen tien jaar is virtual reality snel getransformeerd naar een consumententechnologie. Een van de meest bekende bedrijven in deze branche is Oculus Rift. De ontwikkelingen gaan minder snel dan gedacht, volgens Virtual Reality Society. Dat komt vooral door de hoge verwachtingen die men heeft wat de technologie betreft. Een ander probleem is dat mensen het vaak spectaculair vinden, maar er niets mee willen doen. Bedrijven blijven het wel proberen. Zo ook de Nederlandse filmbranche, met een korte 360 graden film.

Bij Facebook experimenteren ze met de mogelijkheid om chatrooms in virtual reality te creëren. Mark Zuckerberg test een demo live tijdens een van zijn events. Ook tijdens de Olympische Winterspelen in Pyeonchang staan verschillende apparaten waar je bijvoorbeeld kunt skiën in virtual reality.

Mixed reality
Mixed Reality lijkt veel op augmented reality, maar verschilt in de kern. Bij mixed reality is het mogelijk om computer graphics samen te laten werken met de echte wereld, een echte interactie. Dit kan bij augmented reality niet. Zo speel je bijvoorbeeld een spelletje met vijandige robots of een potje schaken met een virtuele tegenstander. Daarnaast is het, net als virtual reality, vaak zo realistisch mogelijk. Bij augmented reality is dat niet nodig.

Een andere toepassing van virtual reality is therapie. VR wordt bijvoorbeeld ingezet om mensen van hun angsten af te helpen. Iemand met hoogtevrees kan door een virtuele simulatie toch even over dat randje van het balkon kijken, zonder daar daadwerkelijk te staan. Hoe dat precies werkt, zie je in het fragment hieronder.

Een langzame, maar duidelijke ontwikkeling vindt plaats op onderwijsgebied. Hierbij ligt de focus op het ervarend leren. Door met virtual reality in het zonnestelsel te zweven of het koraalrif van dichtbij te bekijken, blijft er meer informatie hangen. Een voorbeeld is Google Expeditions, waarmee men door verschillende locaties kan reizen. Een docent kan hier lesmateriaal verbinden met de expeditie. Toch wordt VR in Nederland nog niet zo veel gebruikt op scholen. Hoe dat komt, wordt hieronder uitgelegd.

Er lopen onderzoeken naar de verergering van bijziendheid door een scherm zo dicht bij je ogen te dragen. Ook hoofdpijn is een van de bijwerkingen van het (te lang) dragen van een bril. De hersenen weten niet of ze scherp moeten stellen op het virtuele beeld of op het schermpje van de bril. Dat levert hoofdpijn en vermoeidheid op. Een aantal onderzoekers van Stanford University komen met een prototype van een bril die zowel de hoofdpijn als de bijziendheid op zou moeten lossen.

Een ander ‘gevaar’ is het gebrek aan persoonlijk contact. Wanneer men een-op-een interactie heeft in een game kan dat prettig zijn, maar het kan ook omslaan in een isolatie van de buitenwereld. Deze gedachte wordt veel gedeeld in forums en op websites. Of we juist eenzamer worden van VR is nog niet wetenschappelijk onderbouwd.  

Volgens Ashley Cowan, CEO en oprichter van VR City is isolatie juist een mooi onderdeel van virtual reality. We zijn te druk met alles om ons heen om ons te kunnen focussen op één onderdeel. “Wat ik mooi vind aan virtual reality is dat het al je aandacht opeist en je afsluit van de drukte van het dagelijks leven. Even geen WhatsApp of Facebook tussendoor,” schrijft hij.

Volgens Erik Veldhoen, organisatieadviseur en consultant op het gebied van innovatie, moeten we praten over virtualisering: onszelf opnieuw uitvinden in een virtuele wereld. Werken in een virtuele ruimte betekent volgens hem meer transparantie binnen een bedrijf en dus een kwaliteitsverbetering van de werkomstandigheden. Hij ziet ons in de toekomst allemaal als beheerders van een eigen virtuele ruimte (een chatroom bijvoorbeeld), waar alleen de eigenaar in kan. Deze ontwikkeling betekent ook dat je overal, altijd kunt werken. Je hoeft niet meer te reizen, je opent alleen je virtuele ruimte.

De verschillende realities nemen langzaam een steeds grotere plek in onze samenleving in. Omdat de virtual realitybril nog niet bij iedereen thuis ligt en de techniek nog erg onbekend is bij het grote publiek, lijkt de ontwikkeling langzamer te gaan dan verwacht. De mogelijkheden zijn eindeloos, maar voor nu wordt de technologie vooral ingezet als aanvulling op onze huidige techniek.